Życie z celiakią

Celiakia, inaczej nazywana chorobą trzewną, to przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której organizm reaguje nieprawidłowo na gluten – białko występujące w zbożach, takich jak pszenica, żyto czy jęczmień. Powoduje ona uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego, co prowadzi do poważnych zaburzeń wchłaniania składników odżywczych. Chociaż celiakia to nie to samo, co nietolerancja glutenu, to dla osób cierpiących na tę chorobę, jedynym skutecznym sposobem leczenia wydaje się być całkowite wyeliminowanie glutenu z diety. Okazuje się jednak, że wsparcie jelit jest niezwykle ważne w przebiegu i łagodzeniu objawów choroby.

Jak rozwija się celiakia?

Celiakia może ujawnić się w każdym wieku, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Uważa się, że choroba ta ma podłoże genetyczne – osoby z pewnymi mutacjami genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8 są bardziej narażone na jej rozwój. Jednak nie u wszystkich nosicieli tych genów choroba się rozwija, co sugeruje, że wpływ na jej wystąpienie mają także inne czynniki, takie jak infekcje wirusowe, stres czy zmiany w diecie.

Badania wykazują, że u 95% chorych można zidentyfikować antygeny silnie wiążące się z jednym z głównych składników glutenu, co prowadzi do aktywacji limfocytów. W efekcie rozwija się reakcja zapalna, która powoduje zanik kosmków jelitowych i zmniejszenie produkcji enzymów trawiennych przez komórki nabłonka jelit. Te zmiany skutkują zaburzeniami perystaltyki oraz upośledzeniem wchłaniania substancji odżywczych, co prowadzi do ich niedoborów i wyniszczenia organizmu. Nieleczona, ostra postać celiakii może prowadzić do ciężkiego niedożywienia, stanowiącego zagrożenie dla życia pacjenta.

Kto choruje na celiakię?

Według szacunków na celiakię cierpi ok. 1% populacji w Polsce (podobnie na świecie). W niektórych krajach jednak jest to jeszcze częstsza choroba - w Finlandii dotyczy to aż 2,5% mieszkańców. Jedyną metodą leczenia jest ścisła dieta, niezawierająca glutenu, niemniej jednak chorujący powinni zadbać szczególnie o równowagę mikroflory jelitowej[2]. Choroba ta może ujawnić się w każdym wieku. U dzieci najczęściej diagnozowana jest w wieku przedszkolnym. Objawy wówczas często obejmują opóźniony wzrost, biegunki, bóle brzucha oraz drażliwość. Wczesna diagnoza i wprowadzenie diety bezglutenowej mogą pomóc w prawidłowym rozwoju dziecka.

U dorosłych celiakia bywa często diagnozowana później, po wielu latach niespecyficznych objawów. W takim przypadku uszkodzenia jelit mogą być bardziej zaawansowane, co wymaga większej uwagi w leczeniu. Warto wiedzieć, jakie początkowo symptomy wykazuje ta choroba i co może być szczególnie alarmujące.

To jedna z najczęstszych chorób genetycznych rasy białej. Bliski krewny (rodzic, rodzeństwo lub dziecko) osoby, u której zdiagnozowano celiakię, ma 4–15% szansy na rozwój choroby[3]. Zauważono, że dzieci urodzone przez cesarskie cięcie oraz z niską masą urodzeniową (wskazującą na niedojrzałość układów) mają zwiększone ryzyko rozwoju celiakii. Ponadto nieprawidłowy skład mikroflory jelitowej w okresie niemowlęcym, spowodowany infekcjami rotawirusowymi lub antybiotykoterapią, zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju nietolerancji glutenu[4].

Objawy Celiakii

Celiakia może objawiać się na wiele różnych sposobów, co sprawia, że często bywa trudna do zdiagnozowania. Zazwyczaj jednak pojawiają się objawy związane z układem trawiennym takie jak biegunki, bóle brzucha, wzdęcia czy utrata masy ciała. Co istotne, u niektórych osób objawy mogą być mniej oczywiste lub dotyczyć innych układów ciała takich jak anemia, zmęczenie i osłabienie, wysypki skórne, zaburzenia wzrostu u dzieci, problemy z płodnością oraz depresja i wahania nastroju. Ze względu na różnorodność objawów, celiakia bywa mylona z innymi chorobami, takimi jak zespół jelita drażliwego, nietolerancje pokarmowe czy niedobory witamin, dlatego warto wykonać odpowiednią diagnostykę.

Jak zdiagnozować celiakię?

Aby potwierdzić celiakię, konieczne jest przeprowadzenie szeregu badań. Podstawowym testem jest badanie krwi na obecność przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG) i deamidowanej gliadynie (DGP). Jeśli wyniki są pozytywne, kolejnym krokiem jest biopsja jelita cienkiego, podczas której pobiera się próbkę tkanki w celu sprawdzenia, czy kosmki jelitowe są uszkodzone. Warto podkreślić, że przed wykonaniem badań diagnostycznych, pacjent musi spożywać gluten, aby wyniki były wiarygodne. Wykluczenie glutenu z diety przed postawieniem diagnozy może prowadzić do fałszywie negatywnych wyników. Na co dzień jednak należy stosować zupełnie inne zalecenia.

Celiakia, a mikroflora jelitowa

Naukowcy sugerują, że probiotyki mogą zmniejszać stan zapalny w jelitach spowodowany obecnością glutenu. Badania wykazały również, że u osób z celiakią stosowanie probiotyków zwiększało liczbę bifidobakterii w kale, co odzwierciedla ich stężenie w jelitach[5].

Mikroflora jelitowa osób z celiakią jest uboga w probiotyczne bakterie z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, a obfituje w bakterie takie jak Bacteroides, Proteobacteria, Staphylococcus oraz E. coli. Nie jest jednak do końca jasne, czy zaburzenia mikroflory są przyczyną celiakii, czy raczej jej skutkiem. Sama dieta nie przyczynia się do wzrostu pożytecznych bakterii ani do zmniejszenia liczebności niekorzystnych szczepów E. coli. Z tego powodu stosowanie probiotyków i utrzymanie równowagi mikroflory jelitowej jest niezwykle ważne dla osób z celiakią. Prawidłowa mikroflora wspomaga dojrzewanie nabłonka jelitowego, wzmacnia barierę jelitową, reguluje funkcje układu odpornościowego oraz uczestniczy w trawieniu białek glutenowych. Skład mikroflory może również wpływać na nasilenie objawów choroby[6].

Kluczowe jest zatem dostarczenie probiotyków w diecie osoby chorej na celiakię. Ich naturalną postać znajdziemy w kiszonkach, jogurtach, kefirach czy też maślankach. Także w kwasie chlebowym i zakwasie buraczanym znajdziemy te cenne składniki.

Probiotykoterapia przy celiakii

Probiotyki łagodzą objawy choroby i mogą wspomagać regenerację kosmków jelitowych. Ich stosowanie sprzyja odbudowie mikroflory jelitowej, zwiększając liczbę dobroczynnych bakterii i jednocześnie redukując obecność mikroorganizmów chorobotwórczych. Dodatkowo preparaty probiotyczne wspierają układ odpornościowy oraz zapobiegają rozwojowi stanów zapalnych w śluzówce jelit. Warto zwrócić uwagę na trzy szczególne rodzaje bakterii probiotycznych.

Pierwsza z nich - bakterie Lactobacillus pozwala normalizować mikrobiom. Sprawia, że jelita funkcjonują o wiele lepiej, zabijają niebezpieczne bakterie, wirusy i grzyby; zmniejszają ilość toksyn i innych szkodliwych substancji w organizmie, ponieważ hamują ich przenikanie. Konkretny szczep bakterii Lactobacillus acidophilus Er-2 317/402 Narine  ma działanie antyklastogenne, antygenotoksyczne i przeciwnowotworowe. Ma również duże zdolności adaptacyjne i pozostaje w jelitach przez długi czas – nawet przez dwa tygodnie i może się tam namnażać. Ponadto ma wyraźne właściwości klejące, uszczelnia błonę śluzową jelita i zapobiega przedostawaniu się patogenów i toksyn do organizmu. Wykazuje wysoką odporność na działanie żółci i kwasu żołądkowego (pH = 2,0), co umożliwia bakterii przeżycie i funkcjonowanie przez 15 minut w takim kwaśnym środowisku. Jest też wysoce odporny na antybiotyki, chemioterapię i środki antyseptyczne. To probiotyk „od człowieka dla człowieka”, ponieważ bakteria ta jest naturalnie obecna w naszym organizmie od urodzenia, jednak z czasem, w wyniku stresu, spożywania fast foodów, zanieczyszczonego powietrza czy wszechobecnych chemikaliów, liczba dobrych bakterii drastycznie spada, co uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie organizmu i jest przyczyną większości chorób.

• rozkład produktów spożywczych, 
• produkcję witamin z grupy B i K, 
• poprawę wchłaniania żelaza,
• zużywanie tlenu obecnego w jelitach do wytworzenia pozytywnego środowiska dla anaerobów – bakterii beztlenowych,
• wspomaganie procesu zasiedlania innych bakterii probiotycznych przez usuwanie patogenów z mikroflory jelit,
• uszczelnianie ścian jelit i wpływanie na wchłanialność organizmu (posiada właściwości probiotyczne oraz adhezyjne),
• tworzenie substancji przeciwzapalnych i autogennych antybiotyków oraz wpływanie na poprawę systemu immunologicznego.

Czego nie jeść, a co jest dozwolone?

Skutki nieleczonej celiakii

Kliknij w produkt i przejdź do zakupu:

     

[2] https://celiakia.pl/celiakia/celiakia/

[3] https://www.labtestsonline.pl/choroba/celiakia

[4] https://www.doz.pl/czytelnia/a16012-Czy_dzieci_urodzone_przez_cesarskie_ciecie_maja_inna_mikroflore_jelitowa_od_tych_urodzonych_silami_natury_Czy_sa_bardziej_podatne_na_alergie

[5] https://www.scielo.br/j/ag/a/hBLm56K3tvytnFT39vGSgbT/

[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6836185/